Lerp,
Avusturalya' da "çişi" de denilen Okaliptüs yapraklarından sızan kudret helvası,
Okaliptüs yapraklarından sızan ve "Avusturalya çişi"de denilen kudret helvası,
Çiş,
Çeşitli bitkilerden sızarak katılaşan şekerli özsuya verilen ad.
Eşanlamlı kelime, Kudret Helvası.
Çis, çeşitli bitkilerden elde edilir.İran’da bağırsak yumuşatıcısı olarak kullanılır;
Şir-kest çisi Cotoneaster nummulari’den elde edilir; göğüs yumuşatıcı özellik taşır;
Lübnan çisi Lübnan sedirinden sızar; İbranî veya Sina çisi, ılgın ağacını (Tamarix gallica), Coccus manniparu adlı böceğin sokmasıyle meydana gelir ve Araplar tarafından yenir; İncil’de sözü geçen kudret helvası olduğu kabul edilir.
Kafkasya çisi, Yakındoğu’da (Mezopotamya) çeşitli meşe türlerinden elde edilir.
Avustralya çisi, çeşitli okaliptusların yaprağından sızar. Avustralyalılar buna lerp der.
Ayrıca dişbudak kabuğundan, çizilerek sızdırılan sıvı çis, hafif müshil olarak kullanılır.
Okaliptüs: Okaliptus, Eukaliptus, Eucalyptus globulus LABILL.
Eucalyptusbaum, Heberbaum, Eucalyptus, Ökaliptüs,
Sıtma ağacı,
Ateş ağacı,
Ateş ağacı,
Anavatanı Avustralya’dır. Mersingillerden, Myrtengewâchse, Myrtacaeae familyasından Eucalyptusbaum olan okaliptüs, Sıtma Ağacı, Ateş ağacı olarak da bilinir. Sürekli yeşil kokulu yaprakları ve kokulu çiçekleri vardır.
Gövdesi krem-gri, pembe ve açık yeşil karışımı, güçlü tekli orta veya çok gövdeli çalı biçiminde türleri vardır. Boyu 40 metre’ye kadar uzayabilir. Yaprak boyları 12 – 22 cm. kadar olup, gençlerde yaprakları küçük ve oval, yetişkinlerde ise uzun ve sivridir. İlkbahar aylarında türüne göre beyaz, sarı veya kırmızı çiçekler açar. Çiçekler morumsu kırmızı renkte olup, her bir yaprağın koltuğunda birkaçı bir arada bulunur. Meyve küçük ve çok miktarda tohum taşıyan oval şekilli bir kapsüldür. Kış aylarında – 6°C’ ye kadar dayanabilen, odunu mobilya sanayiinde kullanılır. Okaliptüs kabukları, yapraklarından ve tohumlarından boya ve ilaç sanayiinde kullanılır. Okaliptus yaprakları birleşiminde en önemli madde eterik yağ türevleri vardır. Antiseptik (mikropları öldürücü), balgam söktürücü, krampları çözücü, ateş düşürücü ve kandaki şekeri düşürücü özellikleri vardır. Migren ve romatizma ağrılarını dindirir, cilt ülseri ve yarayı iyileştirir. Üretimi tohumla yapılır. Sulak toprakları sever bu nedenle bataklık kurutma amacıyla kullanılır.
Türleri;
Kırmızı Okaliptüs, Sarı Limon Okaliptüs, Mavi Okaliptüs.
Anadolu’ya ilk defâ, Muğla vilayetinin Fethiye kazasında Dalaman’da bir çiftlik kuran Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa tarafından, süs ağacı olarak sokulmuştur. Mersin-Adana demiryolu uğrağındaki istasyonlarda 1886 yılında Fransızlar tarafından istasyon ağacı olarak kullanılmıştır.
Bir ökaliptus ağacının yılda ortalama 250 ton suyu alıp havaya verdiği deneylerle biliniyor. 1938’ den beri, yurdumuzun güney bataklıklarında da yetiştirilmiştir. Örnek uygulama Tarsus’un Karabucak bataklığının kurutulmasıyla bölgede, sıtma hastalığının yayılmasında önemli rol oynayan sivrisineğin nesli kesilmiştir. Ayrıca Yurdun güneyinde kurulan ökaliptus ormanlarından, büyük ölçüde yakacak temin edilmektedir. Ökaliptus ormanları, hava tesirlerini yumuşatarak büyük rüzgârlara mâni olurlar, bitkilere zararlı olan toz ve dumanları tutarlar, fırtına ve dolu zararlarını kısmen önlerler. Üç yaşından büyük olan ormanlardaki çayır ve ot miktarı da büyük ölçüde olduğundan, hayvanlarda verimi arttırmaktadır. http://www.vik2.com/
