Deliliğe Övgü
(özgün adıyla: Morias enkomion seu laus stultitiae),
Rönesans hümanizminin en büyük temsilcilerindendir. İlk olarak 1511' de yayımlanan Deliliğe Övgü, güncelliğini zamanımıza değin koruyabilmiş başyapıtıdır. Erasmus, dostu Thomas More' u eğlendirmek için bir yolculuk sırasında bir haftada yazdığını söylediği Deliliğe Övgü' de şu soruyu sorar:
İnsanoğlunun tüm zincirlerinden kurtulmasını ve salt özgürlüğe ulaşmasını sağlayan delilik değil midir? Gülmece bu çerçevede gelişir ve söz kendisini övmesi için deliliğe bırakır. Delilik, yaratıcısının savunduğu her şeyi eleştirerek gençliği, hayattan zevk ve neşe almayı, baş döndüren cinselliği över.
Çocuklukta, yaşlılıkta, dostlukta, aşkta ve evlilikte, savaşta ve barışta, kendisinin insanlara nasıl egemen olduğunu ve onları nasıl mutlu kıldığını gösterir. Deliliğe Övgü, yazılışından günümüze felsefe ile gülmecenin birleştiği en yetkin ürünlerden biri olma özelliğini sürekli korumuş bir kitaptır.
Erasmus eserini iki tema üzerine kurmuştur.
1) Gerçek bilgelik, deliliktir.
2) Kendini bilge sanmak deliliktir.
Birinci temaya baktığımızda, akla fazla prim vermiş insanlığa yeni bir pencere açılır gibidir. Rasyonel davranış aşırı yüceltildiği için insan kendi doğasından uzaklaşmıştır. Yeniden doğasının gerektirdiği “çocuksuluğu” bulması, tam da Rönesans felsefesinin temelindeki düşüncelerden beslenir.
İkinci tema ise, ortaçağda okuma yazma bilenlerin sadece soylular ve din adamları olduğunu düşünür. Bu kitlenin, nüfusun geri kalanı üzerinde baskı ve zorbalık yapma hakkı olduğuna inanları eleştirmektir.
