Osmanlıcada, Çömlek koyacak yere Muarres denir. Çömlek, Toprak tencere demektir. Ancak genel olarak seramik manasında "Kil ya da başka silikatlardan elde edilen ürünlere verilen genel ad" olarak da kullanılmaktadır.
Kilin suyla karıştırılmasıyla oluşan çamurdan yapılan süs ve kullanım eşyasının yüksek ısılı fırınlarda sertleştirilmesiyle çanak çömlek elde edilir. Islak çamurun üstüne parmak basılarak daha sonraları ip ve hasır bastırarak süslemeler yapılırdı. En çok rastlanan bezemelerden biri de kazıma ve kabartmaydı. Renklendirme ise değişik renklerdeki çamurlarla yapılıyordu.
Kuruması için güneşe bırakılan çömlekler daha sonra ilkel fırınlarda pişirilmeye başlandı. Yüksek ısıda pişirmek çömleklerin sert ve suya dayanıklı olmasını sağlıyordu. Çanak çömlek yapımındaki ilk önemli gelişmelerden biri çömlekçi çarkıdır. Çömlekçi çarkının ilk kez ne zaman kullanıldığı bilinmemektedir. Yapılan eşyanın biçimlendirilmesinde çok önemli bir araç olan çark daire biçimli yatay bir tabla ile bunun merkezinden geçirilen bir milden oluşur. Önceleri elle çevrilen çark zamanla milin alt ucuna yerleştirilen ikinci bir tabla aracılığıyla ayakla döndürülmeye başlandı. Böylece her iki elini kullanabilen çömlekçi daha güzel biçimli eşya yapmaya başladı.
Günümüzde elektrikle çalışan çarklar kullanılmaktadır. Çark üzerinde biçimlendirilen çanak çömlek kurumaya bırakılır. İlkel yöntemde pişirme işlemi ateşe tutularak yapılırken zamanla tuğla ocağı olarak bilinen fırınlar kullanılmaya başlandı. Günümüzde kullanılan fırınlar gaz ve elektrikle çalışmaktadır. Eskiçağlarda çanak çömlek fırınlansa da gözenekleri yok olmadığından içindeki sıvıyı uzun süre tutamıyor ve sızdırıyordu.
Zamanla sırlama tekniği geliştirildi. Sırlama çanak çömleğin ince bir cam katmanıyla kaplanmasıdır. Sırlama işleminde ilk kullanılan maddelerden biri kurşun sülfürdür. İçine renk katılan sır çömleğin daha çekici olmasını da sağlar. Sırlama aşamasında önce sır eriyiği hazırlanır. Sır çakmaktaşı, feldispat ve kurşun oksit gibi camsı maddelerden yapılır. Toz gibi inceltilen bu maddeler suyla karıştırılarak büyük teknelere boşaltılır. Pişirilmiş çanak çömlek bu eriyiğin içine daldırılır. Sırlama işleminde püskürtme fırçalama ya da eriyiğin çanak çömleğin üzerine dökülerek yapıldığı kaplama yöntemi de uygulanır. Sırlanan parça daha özel bir fırına yerleştirilir. Sır bu fırında eriyerek ince camsı bir tabakaya dönüşür. Renklendirme işlemi önceleri kilin doğal olarak içerdiği oksitlerle sınırlıyken zamanla değişik yollarla yeni oksitler üretilmiş ya da aynı oksite değişik ısılar uygulanarak renklendirme işlemi geliştirilmiştir. Örneğin bakır oksit değişik ısılar altında mavi, yeşil, kırmızı ya da mor renge dönüşebilmektedir.
Birde Çömlek Yemeği veya kısaca Çömlek yapalım. Afiyet olsun.Malzemeler;
1 kg. parça et,
1 kg. patlıcan,
2 kg. domates,
1/2 kg. yeşilbiber,
1 Yemek kaşığı Tereyağı,
2 Soğan,
6–7 Diş sarımsak,
1 tatlı kaşığı tuz, 1 tutam Karabiber,
Hazırlanışı;
Patlıcanlar yıkanıp kuşbaşı doğranır. Domatesler yıkanıp, patlıcan büyüklüğünde doğranır. Soğanlar iri iri doğranır. Yeşilbiber yıkanıp iri iri doğranır. Sarımsaklar soyulup yıkanır. Et çömleğe alınır bir su bardağı su ve ölçülü yağ ile hafif pişirilir. Soğanlar ve yeşil biber çömleğe eklenip kavurmaya devam edilir (10-15 dakika). Domates patlıcan ve sarımsak çömleğe eklenip tuz konur. Fırında suyunu çekinceye kadar 3-4 saat pişirilir. Sıcak servis yapılır.
Hazırlanacak çömlek yemeğinde patlıcan kullanılmaz da yerine sadece domates kullanılarak da yapılır ise buna domates veya frenk çömleği denir.
