Tuta, (Tuta Absoluta).
Bilimsel literatürde Tuta Absoluta olarak adlandırılan zararlının, domates yapraklarına zarar vermektedir. Bu nedenle ''domates yaprak galeri güvesi'' olarak da bilindiğini söylenir. Domateste verim ve kalite kaybına yol açan bu hastalıkla mücadele erken başlatılmalıdır. Bir iki yıldır Türkiye'de görülmeye başlayan ve domateste büyük ürün ve verim kaybına yol açan 'Tuta Absoluta' zararlısı çok hızlı şekilde ülkenin her tarafına yayılıyor. Üründe kalite ve kaybına yol açan ''Tuta Absoluta'' hastalığının insan sağlığı açısından bir tehlike oluşturmadığı bilinir. Domates yetiştiriciliğinin ana zararlısının domates güvesinin bitkileri kök hariç tüm kısımlarında zarar verir.
Tuta ismiyle anılan hastalık, kelebeklerin domateslerin üzerine konup larvalarını domatesin içine bırakması sonucu oluşan kurtların domates kızarmaya başlayınca gelişip domatesi çürütmesiyle oluşuyor. Domates bitkisinin tüm kısımlarıyla beslenen Tuta larvaları; üründe çok büyük zararlara sebep olmaktadır. Larvaları yapraklarda ve yeşil olgun meyvelerde büyük galeriler açarlar. Kelebek cinsinden olan Tuta absoluta zararlısı, %80-100 oranlarında ürün kaybına neden olabilmektedir. Zararlının esas konukçusu domates olup aynı zamanda patates, patlıcan ve biberde de zarar vermektedir.
Zararlı, domatesin yaprağına yumurtalarını bırakıyor. Bunlar galeriler açarak yaprağın kurumasına neden oluyor. Sadece yaprakla sınırlı kalmayan bu zararlı meyve yüzeyine, daha sonra da içerisine girebiliyor. Bunun yanı sıra domatesin gövdeyle birleştiği yerden girerek de tüm gövdeyi çürütebiliyor. Zararlı çok küçük bir böcek olup ve hızla üreyerek kısa sürede büyük alanlara yayılabilmektedir.
Tuta absoluta'nın önceden etkili olduğu bilinen kimyasal ilaçlara karşı duyarlılığı azalmıştır. Güney Amerika'da yapılan çalışmalar bilinen bir çok sentetik insektisitlerin başarısız olduklarını göstermektedir. Ayrıca, açtıkları galeriler larvaların kontakt etkili insektisitlerle temas etmesini de engellemektedir. Diğer taraftan da, kimyasal ilaçların faydalı böcekleri öldürmesi, sağlık ve çevre riskleri oluşturmaları ihracat yapan domates üreticilerine ciddi sınırlamalar getirmektedir. Bu nedenle, bilinen insektisitlerin yerine çevreye ve faydalılara karşı zararsız olan yeni molekül insektisitlerin bu zararlıyla mücadele de dönüşümlü olarak kullanılmaları tavsiye edilmektedir.
