Turnike,(Boğucu Sargı)Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına doğru) doğru akmasıdır.
Atardamar kanamalarında kan basınç ile fışkırır tarzda olur. Bu nedenle, kısa zamanda çok kan kaybedilir. Bu tür kanamalarda asıl yapılması gereken, kanayan yer üzerine veya kanayan yere yakın olan bir üst atardamar bölgesine baskı uygulanmasıdır. Vücutta bu amaç için belirlenmiş baskı noktaları şunlardır:
1-Boyun : Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri
2-Köprücük kemiği üzeri : Kol atardamarı baskı yeri
3-Koltukaltı : Kol atardamarı baskı yeri
4-Kolun üst bölümü : Kol atardamarı baskı yeri
5-Kasık : Bacak atardamarı baskı yeri
6-Uyluk : Bacak atardamarı baskı yeri
1-Boyun : Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri
2-Köprücük kemiği üzeri : Kol atardamarı baskı yeri
3-Koltukaltı : Kol atardamarı baskı yeri
4-Kolun üst bölümü : Kol atardamarı baskı yeri
5-Kasık : Bacak atardamarı baskı yeri
6-Uyluk : Bacak atardamarı baskı yeri
Turnike uygulaması kanamanın durdurulamadığı durumlarda son çare olarak uygulanır. Ancak eskisi kadar sık uygulanmamaktadır. Çünkü, uzun süreli turnike uygulanması sonucu doku harabiyeti meydana gelebilir yada uzvun tamamen kaybına neden olunabilir.
Turnike(Boğucu Sargı) uygulamasında nelere dikkat edilmelidir.
Turnike(Boğucu Sargı) uygulamasında nelere dikkat edilmelidir.
• Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8-10 cm kuvvetli ve esnemeyen olmalıdır. Buna "kravat sargı" adı verilmektedir.
• Baskı noktasına bir elle baskı uygulamaya devam etme,
• Diğer eline geniş kuvvetli ve esnemeyen materyali alma,
• Şeridi yarı uzunluğunda katlama, uzuv etrafına sarma,
• Bir ucu halkadan geçirip çekme ve iki ucu bir araya getirme,
• Baskı noktasında basıncı kaldırma ve kanamayı tamamen durduracak şekilde sıkı bir bağ atma;
o Geniş sargı uygulama
o Sargının içinden sert cisim (kalem gibi) geçirme ve uzva paralel konuma getirme
o Kanama durana kadar sert cismi döndürme, kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz
• Sert cismi uzva dik konuma getirerek sargıyı çözülmeyecek şekilde tespit etme.
• Hasta/Yaralının elbisesi üzerinde, hasta/yaralının adı ve turnikenin uygulandığı zamanın (saat ve dakika) yazılı olduğu bir kart iğneleme
• Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına rujla veya kalemle “turnike” veya “T” harfini yazma
• Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez. Pansuman ve Turnike görülecek şekilde battaniye ile sarılır.
• Turnikeyi 15-20 dakika aralıklarla gevşetme sonra tekrar sarma.
• Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bölgelere uygulanır, ancak önkol ve bacağa el ve ayağın beslenmesini bozabileceği için uygulanmaz. Uzuv kopması durumlarında, önkol ve bacağa da turnike uygulanabilir.
El ve ayak kopmalarında turnike nasıl uygulanır?
• Baskı noktasına bir elle baskı uygulamaya devam etme,
• Diğer eline geniş kuvvetli ve esnemeyen materyali alma,
• Şeridi yarı uzunluğunda katlama, uzuv etrafına sarma,
• Bir ucu halkadan geçirip çekme ve iki ucu bir araya getirme,
• Baskı noktasında basıncı kaldırma ve kanamayı tamamen durduracak şekilde sıkı bir bağ atma;
o Geniş sargı uygulama
o Sargının içinden sert cisim (kalem gibi) geçirme ve uzva paralel konuma getirme
o Kanama durana kadar sert cismi döndürme, kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz
• Sert cismi uzva dik konuma getirerek sargıyı çözülmeyecek şekilde tespit etme.
• Hasta/Yaralının elbisesi üzerinde, hasta/yaralının adı ve turnikenin uygulandığı zamanın (saat ve dakika) yazılı olduğu bir kart iğneleme
• Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına rujla veya kalemle “turnike” veya “T” harfini yazma
• Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez. Pansuman ve Turnike görülecek şekilde battaniye ile sarılır.
• Turnikeyi 15-20 dakika aralıklarla gevşetme sonra tekrar sarma.
• Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bölgelere uygulanır, ancak önkol ve bacağa el ve ayağın beslenmesini bozabileceği için uygulanmaz. Uzuv kopması durumlarında, önkol ve bacağa da turnike uygulanabilir.
El ve ayak kopmalarında turnike nasıl uygulanır?
Kaza ve yaralanmalarda atardamar yaralanmalarına neden olarak ölüme yol açmaktadır.
• Hasta/Yaralı sırtüstü yatırılır,
• Hasta/Yaralının bacakları 30 cm kadar yükseltilir,
• Kopmuş olan uzvun kanama kontrolü yapılır, tampon yapılır ve baskı noktalarına bası yapılır. Bu önlemlerle kanama kontrol edilemiyorsa turnike uygulanır,
• Turnike uzvun koptuğu bölgeye en yakın olan ve deri bütünlüğünün bozulmamış olduğu bölgeye uygulanır.
• Kopmuş uzuv parçası, su geçirmeyen bir temiz plastik torbaya konur.
• Daha sonra kopmuş uzuv parçasının konduğu plastik torba ağzı kapatıldıktan sonra, içerisinde 1 ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş ikinci bir torbaya yada kovaya konulur. Bu şekilde, kopmuş uzuv parçasının buz ile direkt teması önlenmiş ve soğuk bir ortamda taşınması sağlanmış olur.
• Torbanın üzerine kopan uzuv parçasının sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir ve yaralı ile aynı araca konarak en çok 6 saat içerisinde sağlık kuruşuna sevki sağlanır.
• Hasta/Yaralı sırtüstü yatırılır,
• Hasta/Yaralının bacakları 30 cm kadar yükseltilir,
• Kopmuş olan uzvun kanama kontrolü yapılır, tampon yapılır ve baskı noktalarına bası yapılır. Bu önlemlerle kanama kontrol edilemiyorsa turnike uygulanır,
• Turnike uzvun koptuğu bölgeye en yakın olan ve deri bütünlüğünün bozulmamış olduğu bölgeye uygulanır.
• Kopmuş uzuv parçası, su geçirmeyen bir temiz plastik torbaya konur.
• Daha sonra kopmuş uzuv parçasının konduğu plastik torba ağzı kapatıldıktan sonra, içerisinde 1 ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş ikinci bir torbaya yada kovaya konulur. Bu şekilde, kopmuş uzuv parçasının buz ile direkt teması önlenmiş ve soğuk bir ortamda taşınması sağlanmış olur.
• Torbanın üzerine kopan uzuv parçasının sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir ve yaralı ile aynı araca konarak en çok 6 saat içerisinde sağlık kuruşuna sevki sağlanır.
